Sprawy spadkowe we Włoszech mogą być skomplikowane, zwłaszcza dla osób, które nie znają tamtejszych przepisów prawnych. System dziedziczenia opiera się na szczegółowych zasadach określonych w Kodeksie Cywilnym, z dużym naciskiem na ochronę tzw. przymusowych spadkobierców. W artykule omówimy, jak wygląda procedura dziedziczenia we Włoszech, od zasad ustawowych i testamentowych po kwestie podatkowe i międzynarodowe.
Dziedziczenie ustawowe we Włoszech
Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, dziedziczenie odbywa się zgodnie z zasadami ustawowymi. Włoskie prawo dokładnie określa podział majątku między spadkobierców, w zależności od ich pokrewieństwa ze zmarłym. W przypadku małżonka i jednego dziecka każdy z nich otrzymuje po 1/2 spadku. Gdy dzieci jest więcej, małżonek dziedziczy 1/3, a dzieci 2/3 majątku do podziału.
W przypadku braku dzieci i małżonka majątek przypada rodzicom, rodzeństwu lub dalszym krewnym, aż do 6. stopnia pokrewieństwa. Jeśli zmarły nie pozostawił żadnych krewnych, spadek we Włoszech przechodzi na rzecz państwa włoskiego. System ten ma na celu zapewnienie, że majątek zmarłego pozostanie w kręgu rodziny, o ile to możliwe.
Prawa przymusowych spadkobierców i zachowek
Włoskie prawo spadkowe w szczególny sposób chroni interesy tzw. przymusowych spadkobierców („legittima”). Są to osoby, które mają prawo do określonej części majątku, niezależnie od treści testamentu. Do tej grupy należą małżonek, dzieci oraz – w niektórych przypadkach – rodzice zmarłego.
Przykładowo, jedno dziecko ma prawo do połowy majątku, a w przypadku większej liczby dzieci muszą one wspólnie otrzymać 2/3 spadku. Jeśli zmarły pozostawił małżonka i dzieci, razem mają oni prawo do 2/3 majątku. Jeśli przymusowi spadkobiercy zostaną pominięci w testamencie, mogą dochodzić swoich praw do zachowku, co często wiąże się z postępowaniem sądowym.
Dziedziczenie na podstawie testamentu
Testament jest we Włoszech ważnym narzędziem do określenia woli spadkodawcy, ale musi być zgodny z przepisami prawa, szczególnie w zakresie ochrony przymusowych spadkobierców. Włochy uznają trzy główne formy testamentów: holograficzny (odręcznie napisany i podpisany przez testatora), notarialny (sporządzony w obecności notariusza) oraz tajny (przechowywany przez notariusza, ale napisany przez spadkodawcę).
Testament umożliwia bardziej elastyczne rozdysponowanie majątkiem, jednak nie może naruszać praw przymusowych spadkobierców. W przeciwnym razie osoby te mogą wystąpić o swoje ustawowe udziały w majątku, co może skomplikować procedury spadkowe.
Procedury spadkowe we Włoszech
Spadkobiercy mają kilka możliwości, jeśli chodzi o przyjęcie spadku. Mogą wyraźnie przyjąć spadek („accettazione espressa”), przyjąć go z ograniczeniem odpowiedzialności za długi do wysokości aktywów („accettazione con beneficio d’inventario”) lub odrzucić spadek. Odrzucenie jest możliwe w ciągu 10 lat od śmierci zmarłego.
Kolejnym krokiem jest uzyskanie poświadczenia dziedziczenia. Dokument ten musi być złożony w lokalnym urzędzie skarbowym (Agenzia delle Entrate) w ciągu roku od śmierci zmarłego. Poświadczenie to potwierdza status spadkobiercy i umożliwia dalsze procedury, takie jak podział majątku lub sprzedaż nieruchomości.
Podatki od spadku i kwestie transgraniczne
We Włoszech obowiązuje podatek od spadków („imposta di successione”), którego wysokość zależy od wartości majątku i stopnia pokrewieństwa ze zmarłym. Małżonek i dzieci płacą 4% podatku od nadwyżki wartości majątku powyżej 1 miliona euro, podczas gdy dalsi krewni płacą 6%, a osoby niespokrewnione – 8%. Dodatkowo naliczane są podatki katastralne (1%) i hipoteczne (2%) od nieruchomości.
W przypadku transgranicznych spraw spadkowych kluczowe znaczenie ma Rozporządzenie UE nr 650/2012. Określa ono, że właściwe prawo spadkowe to prawo kraju ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego, chyba że w testamencie wskazał on prawo swojego obywatelstwa jako obowiązujące. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie międzynarodowym.